Οι αξίες κι ο Pirandello

Ξέρεις τι είναι ο πάφιλας; Ψευδάργυρος νομίζω… ευτελές μέταλλο, γιατί; Γιατί κάπου διάβασα ότι είναι τα στολίδια των αλόγων κι ότι προέρχεται απ’ τα τουρκικά ή κάτι τέτοιο. Και τα στολίδια των αλόγων από τι είναι; Από κάτι. Σίγουρα δεν είναι χρυσός. Από πότε ενδιαφέρεσαι για τον χρυσό; Ψάχνω μια σταθερή αξία. Και βρήκες τον πάφιλα; Νομίζω ότι ταιριάζει. Δεν πολυχρησιμοποιείται βέβαια… όπως και οι δεκάρες αλλά κάποτε όλα αυτά είχαν κάποια αξία. Αν έχεις τίποτα κοιτάσματα… κάτι θα έπιανε. Εσένα δεν σ’ απασχολούν οι αξίες; Εγώ τις βλέπω εμπειρικά. Τι πάει να πει αυτό; Ότι δεν επενδύω. Δεν χρησιμοποίησες πάφιλα για το συγκεκριμένο έργο; Χρησιμοποίησα. Αλλά το έκανα γιατί δεν κόστιζε τίποτα κι είχε ένα σχήμα, δεν το χρησιμοποίησα για την αξία του. Του έδωσες όμως μια άλλη αξία. Τι αξία; Αυτά είναι πολύ θεωρητικά πράγματα. Δεν λες ότι το συγκεκριμένο έργο έχει κάποια αξία; Ναι, θεωρητική, δεν σοβαρολογώ. Βρε παιδί μου αυτό το πράγμα αν πουληθεί δεν κάνει κάποια λεφτά; Κάνει. Αλλά η αξία του εξαφανίζεται όταν έχει μπροστά αυτό το αν. Και τι είναι αυτό το αν που εξαφανίζει αξίες; Το μισό παν νομίζω. Μπορεί και το όλον. Εμένα πάλι τα περισσότερα πράγματα που έχω μου φαίνονται άχρηστα. Μπορεί να μην είναι ολωσδιόλου βέβαια. Ή και να έχουν αξία. Αλλά εκεί ακριβώς βρίσκεται και το θέμα μου, στις αξίες. Δηλαδή; Δεν είναι αντικειμενικές. Για παράδειγμα για κάποιον έχει αξία ένα Σαββατοκύριακο στις ερημιές, είναι πολύτιμο. Για έναν άλλον το ίδιο πράγμα είναι τελείως αδιάφορο ή απεχθές. Ή ένας να δουλεύει όλη του τη ζωή για ν’ αποκτήσει ένα σπίτι ενώ ένας άλλος βολεύεται μια χαρά σ’ ένα ενοικιαζόμενο και προτιμάει να ξοδεύει το υστέρημά του σε μπύρες. Αυτά είναι όμως λίγο έως πολύ καταναλωτικά παραδείγματα και μένα το πρόβλημά μου βρίσκεται κατά κύριο λόγο στις ηθικές, αυτές που καθορίζουν τι θα είσαι τελικά ως άνθρωπος. Βασικά δεν μ’ ενοχλεί το ότι υπάρχουν, καλά κάνουν και υπάρχουν. Μ’ ενοχλεί όμως που είναι απλώς μόστρα, βιτρίνα. Κι ούτε αυτό μ’ ενοχλεί τόσο, μ’ ενοχλεί περισσότερο που κάποιοι προσπαθούν να τις περάσουν και ως απαράβατες. Ενώ όλοι ξέρουν ότι όλοι τις γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια και τις ερμηνεύουν πάντα με το πώς τους βολεύει. Και άρα, υπάρχουν ή δεν υπάρχουν αξίες; Αυτό είναι το ζήτημα. Και είναι και το άλλο, που είναι όλα αμφιλεγόμενα, ο Έλιοτ Νες για παράδειγμα που ήταν κατά κανόνα έντιμος άνθρωπος, ήταν όντως ή ήταν εμμονικός; Ή ο φόνος. Στον πόλεμο λέγεται ανδραγάθημα… καθήκον ή δεν ξέρω κι εγώ τι. Επιλέγεις την όψη του νομίσματος που θες. Ναι, έχεις δικαίωμα επιλογής. Αλλά δεν παύει να υπάρχει κι η άλλη όψη, αυτή που λέει ότι ο άλλος είναι που έχει δίκιο, όχι εσύ. Ή μπορεί να ισχύουν και τα δύο. Γι’ αυτό υπάρχουν τα δικαστήρια. Αλλά κι εκεί αποφασίζουν άνθρωποι και παίζονται πράγματα… τίποτα δεν είναι αυτό και μόνο αυτό, υπάρχουν παραθυράκια, τροπολογίες κι ένα σωρό τζιριτζάτζουλες. Γι’ αυτό τα ’χω με τις αξίες. Γιατί είναι και δεν είναι. Και γιατί ενώ είναι τέτοιες που είναι σε βάζουν σε καλούπια και σε κάνουν γρανάζι. Κι να ’σαι και γρανάζι… αφού δεν μπορείς να είσαι κάτι άλλο ας είσαι και γρανάζι. Αλλά να γυρνάς έτσι στα κουτουρού; Να μην ξέρεις τι αντιπροσωπεύεις; Ο κόσμος δεν έχει να φάει, το τι αντιπροσωπεύει τον νοιάζει; Μπορεί να μην τον νοιάζει. Αλλά ας πάψουμε να μιλάμε και για αξίες. Να δούμε τώρα τι γίνεται. Κι όχι μην το κάνεις αυτό, είναι κακό. Γιατί για να τα λες αυτά πρέπει να μπορείς και να τα αντιπροσωπεύεις, άμα δεν μπορείς τι τα λες;